TT - Ngáy và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là hiện tượng rối loạn giấc ngủ thường gặp, bệnh chiếm tỉ lệ 4% ở nam giới, 2% ở nữ giới.

Tuy nhiên, thường bệnh nhân chỉ tìm đến bác sĩ khi nào bệnh quá nặng hoặc có biến chứng.

Nhiều năm nay, cứ mỗi khi đang ngủ vào ban đêm, bà Trần Thị Hồng (61 tuổi, ngụ tại TP.HCM) có tình trạng tim đập nhanh, huyết áp tăng cao. Những lúc này bà thường ngồi bật dậy, tuy đầu óc tỉnh táo nhưng cơ thể như bị kiệt sức, rất khó tả, cảm giác như “sắp chết đến nơi”.

Đôi khi bà cảm thấy rõ như nghe tiếng tim “ịch” một cái rồi ngưng đập, giống động cơ bị “giật” lúc cúp điện không hoạt động được nữa vậy. Bà chỉ biết lấy tay đập đập vào tim thì tim đập trở lại bình thường. Tình trạng kéo dài khiến bà Hồng luôn hoang mang, hồi hộp, ngủ không yên.

Những triệu chứng gặp phải khiến bà Hồng tưởng mình mắc bệnh tim mạch nên đi khám bác sĩ chuyên khoa tim mạch ở nhiều bệnh viện khác nhau, thực hiện các xét nghiệm và tầm soát nhưng các chỉ số của bà đều bình thường, bác sĩ kết luận bà không mắc bệnh tim mạch.

Vậy nguyên nhân gây ra những cơn ngưng thở đột ngột trong khi ngủ của bà Hồng là gì?

Câu hỏi có lời giải chỉ khi bà Hồng đến khám tại khoa tai mũi họng sau khi đọc một bài viết trên báo nói về chứng ngưng thở khi ngủ với những triệu chứng giống hệt của bà.

Bác sĩ của khoa tai mũi họng đã thăm khám kỹ và kết luận bà Hồng mắc chứng ngáy và ngưng thở do tắc nghẽn. Nguyên nhân của bệnh là do sự tắc nghẽn đường hô hấp trên khi ngủ.

Bà Hồng được phẫu thuật vách ngăn mũi, cắt amidan và chỉnh hình màn hầu. Hai tháng sau phẫu thuật, bà ngủ không còn ngáy, tình trạng tim ngưng đập thưa dần và mất hẳn. Đến nay sau khi phẫu thuật gần một năm, bà Hồng đã tìm được cuộc sống bình an với giấc ngủ ngon mỗi đêm.

Ngáy trong khi ngủ là hiện tượng rối loạn giấc ngủ do tắc nghẽn đường hô hấp thường gặp với nhiều người khi cơ thể quá mệt mỏi, gọi là ngáy sinh lý. Còn ngủ ngáy bệnh lý xảy ra khi tiếng ngáy quá to, người bệnh thường tỉnh giấc giữa đêm, sáng dậy mệt mỏi, mất tập trung. Vì vậy khi chẩn đoán bệnh, bác sĩ tiến hành các bước:

- Thứ nhất là dựa vào bệnh sử của bệnh nhân, thông qua lời kể của người thân bệnh nhân, chứng kiến cơn ngáy, cơn ngưng thở của người bệnh cùng với các triệu chứng vào ban đêm như ngáy to làm phiền người ngủ chung, có cơn ngưng thở ngưng ngáy kết thúc bằng hơi thở mạnh, thức giấc vì giật mình, nghẹt thở, tiểu đêm, trằn trọc khó ngủ, trở mình thức giấc thường xuyên.

Ngoài ra, còn các triệu chứng vào ban ngày như mệt mỏi, nhức đầu buổi sáng, khô miệng, buồn ngủ khi đọc báo, xem tivi, giảm trí nhớ, nhầm lẫn, trầm cảm, lo âu, nóng giận, giảm sinh lý, trào ngược, cao huyết áp.

- Thứ hai là khám lâm sàng đường hô hấp trên, nội soi lúc thức.

- Thứ ba là đo đa ký giấc ngủ - bệnh nhân đeo máy đo một đêm để ghi các chỉ số điện tim, điện não, điện cơ, điện động mắt, các chỉ số hô hấp.

Hiện nay, nhiều cơ sở áp dụng phương pháp điều trị tiên tiến là nội soi trong lúc ngủ. Kỹ thuật này mang lại kết quả cao vì xác định chính xác nhất vị trí tắc nghẽn trong lúc bệnh nhân ngủ so với các phương pháp khác.

Bệnh nhân được tiêm một lượng thuốc ngủ vừa đủ để tạo ra giấc ngủ gần như bình thường. Sau đó bác sĩ đưa ống mềm qua đường mũi, khi bệnh nhân có cơn ngưng thở thì bác sĩ nhanh chóng xác định chính xác vị trí gây tắc nghẽn tại mũi, sau khẩu cái mềm, đáy lưỡi hay thanh quản.

Đối với bệnh nhân ngáy và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, các phương pháp điều trị bao gồm giảm cân, thở máy áp lực dương và phẫu thuật. Sau khi thăm khám, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị riêng biệt cho từng bệnh nhân, có thể chọn một hoặc nhiều phương pháp phẫu thuật sau:

- Phẫu thuật ở mũi: phẫu thuật chỉnh vách ngăn, chỉnh hình cuốn mũi, chỉnh hình van mũi, loại bỏ khối u, polyp mũi.

- Phẫu thuật ở họng: cắt amidan, chỉnh hình họng, màn hầu, khẩu cái bằng laser.

- Phẫu thuật ở lưỡi: cắt amidan lưỡi, cắt một phần giữa lưỡi, làm nhỏ lưỡi bằng laser.

- Các phẫu thuật khác: phẫu thuật đẩy xương hàm ra phía trước, phẫu thuật treo xương móng vào sụn giáp.

ThS.BS NGUYỄN TRƯƠNG KHƯƠNG (khoa tai mũi họng - Bệnh viện FV)

Ngủ ngáy không chỉ gây khó chịu cho những người xung quanh khi ngủ cùng, mà nó còn là biểu hiện đáng lo ngại về sức khỏe của người ngủ ngáy.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngủ ngáy

Câu hỏi: Chào bác sỹ! Tôi năm nay 30 tuổi. Tôi rất ngại khi mọi người nói mình ngủ ngáy. Tôi phải làm thế nào để không ngủ ngáy nữa? Mong bác sỹ tư vấn giúp tôi. Cảm ơn bác sỹ! (Hoàng Nam, Quảng Bình)

Tư vấn của bác sĩ

Ngủ ngáy không những ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bản thân mà còn ảnh hưởng những người xung quanh. Đáng lo ngại và nguy hiểm nhất ở những người ngủ ngáy là biểu hiện của chứng ngưng thở khi ngủ.

Nguyên nhân ngủ ngáy cũng không giống nhau ở mỗi người, thực tế mỗi người có một nguyên nhân khác nhau và khi tìm được nguyên nhân thì sẽ có cách điều trị phù hợp. Các nguyên nhân thông thường gây ra hiện tượng ngủ ngáy: Tuổi tác, những bất thường về mũi và xoang, tình trạng thừa cân hoặc béo phì, uống rượu, hút thuốc, tư thế ngủ.

Dựa vào nguyên nhân ngủ ngáy, bạn có thể áp dụng một số cách dưới đây để giải quyết tình trạng ngủ ngáy:

-  Giảm cân: Giảm cân dù chỉ là giảm một chút cũng làm giảm tổ chức mỡ phía sau thành họng do vậy làm giảm hoặc ngưng tiếng ngáy. 

- Tập thể dục: Duy trì thường xuyên chế độ thể dục giúp giảm cân đồng thời tăng trương lực cơ toàn thân nói chung và vùng cổ, vùng hầu họng nói riêng sẽ làm giảm triệu chứng ngủ ngáy. 

-  Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm kích thích niêm mạc vùng mũi họng, làm tắc nghẽn đường thở và do đó có nguy cơ gây ngủ ngáy, vì vậy cần bỏ thuốc nếu bạn đang hút thuốc lá.

- Tránh sử dụng rượu, thuốc an thần trước khi đi ngủ: Rượu và thuốc an thần đều có tác dụng giãn cơ, do đó sẽ ảnh hưởng đến sự lưu thông đường thở. 

- Tập đi ngủ theo giờ giấc đều đặn, việc tập và duy trì thời gian đi ngủ đúng giờ sẽ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, ngủ đủ giấc và hạn chế phát sinh tiếng ngáy (thường gặp khi cơ thể mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ). 

- Đổi tư thế ngủ: Thay vì nằm ngửa khi ngủ, bạn nên đổi tư thế thành nằm nghiêng. Nguyên nhân là do ở tư thế nằm ngửa, đường thở có thể bị cản trở và phát sinh tiếng ngáy.

Nếu bạn đã thử những cách trên mà vẫn chưa tiến triển thì có thế đến gặp bác sỹ để được khám chữa bệnh hoặc tư vấn sử dụng thiết bị chống ngáy hoặc dùng thuốc phù hợp. 

Chúc bạn luôn mạnh khỏe!

ThS.BS NGUYỄN TRƯƠNG KHƯƠNG (Khoa tai mũi họng BV FV TP.HCM)

Do mắc chứng ngáy và ngưng thở khi ngủ, suốt 13 năm liền ông Hồng không khi nào được ngon giấc trọn vẹn.

Gặp lại bác sĩ (BS) Nguyễn Trương Khương – Khoa Tai Mũi Họng bệnh viện FV khi đi tái khám sau một năm phẫu thuật chỉnh hình vòm hầu điều trị dứt chứng ngưng thở khi ngủ, ông Lê Văn Hồng (75 tuổi, ngụ tại Đồng Nai) vui mừng tâm sự: “Bây giờ tôi đã ngủ rất ngon giấc, các triệu chứng ngưng thở không còn nữa”.

BS Khương đang phẫu thuật bệnh nhân mắc ngưng thở khi ngủ - Nguồn: FV

13 năm luôn ngủ ngồi

Suốt nhiều năm liền, ông Hồng không thể ngủ ngon, cứ nằm xuống được một lúc là giật mình thức giấc, cảm thấy như có vật gì chặn ngang hơi thở một cách đột ngột, toàn thân rã rời gần như kiệt sức. Mỗi đêm ông thức giấc độ 7-8 lần và thường đi tiểu đêm. Buổi sáng ông Hồng thường nhức đầu, buồn ngủ, trí nhớ giảm sút. Ông đã đi khám nhiều nơi nhưng không tìm ra nguyên nhân. Cuối cùng ông đành chọn giải pháp ngủ ngồi để không bị giật mình vì cảm giác nghẹt thở.

Tháng 8/2014, nhận thấy sức khỏe ngày càng sa sút, tình cờ đọc thông tin về chứng ngưng thở khi ngủ, ông Hồng quyết định đến Khoa Tai Mũi Họng Bệnh viện FV để khám. Do đã từng điều trị bệnh tim tại FV, nên ông rất tin tưởng sự tận tụy của các bác sĩ tại đây.

Nhắc đến ông Hồng, BS Khương nhớ ngay: “Bệnh nhân đến khám trong tình trạng sức khỏe kém, bị hẹp động mạch vành và đã từng đặt 3 stent, đồng thời lại mắc chứng cao huyết áp, đặc biệt bệnh nhân này ngủ ngồi suốt 13 năm, do bị tắt nghẽn đường hô hấp khi nằm ngủ”. Qua các triệu chứng được mô tả, BS Khương chẩn đoán ông Hồng mắc chứng ngáy và ngưng thở khi ngủ, hiện đã gây biến chứng mạch vành và cao huyết áp, nếu không chữa trị sớm có nguy cơ đột quỵ và tử vong.

Sau khi đo giấc ngủ và nội soi, BS Khương xác định chính xác vị trí tắc nghẽn của bệnh nhân ở ba nơi: mũi, họng và vòm hầu nên khuyên ông Hồng sớm phẫu thuật. Ban đầu ông từ chối, vì có tiền sử bệnh lý tim mạch, lại tuổi cao sức yếu. Hiểu được tâm lý lo lắng đó, BS Khương không ngừng thuyết phục bệnh nhân: “Các trường hợp ngưng thở khi ngủ là do tắt nghẽn đường hô hấp, có thể chữa khỏi bằng phương pháp phẫu thuật mở rộng những nơi bị tắt nghẽn. Hiện nay Bệnh viện FV đã áp dụng quy trình chẩn đoán toàn diện nên tỷ lệ chữa khỏi rất cao”.

Cuối cùng ông Hồng đồng ý phẫu thuật, ông chia sẻ: “Thái độ tự tin, đầy trách nhiệm và sự giải thích cặn kẽ của BS Khương về bệnh trạng khiến tôi tin tưởng hoàn toàn và an tâm mổ”.

Điều trị bài bản và toàn diện giúp chữa khỏi chứng ngưng thở khi ngủ

Ca phẫu thuật do BS Khương trực tiếp thực hiện. Bệnh nhân được phẫu thuật cắt hai cuống mũi, cắt amidan, đồng thời phẫu thuật chỉnh hình làm rộng vòm hầu bằng cách cắt một phần cơ lưỡi khẩu cái, vén cơ họng khẩu cái cố định vào cơ lưỡi khẩu cái, cắt bán phần lưỡi gà và niêm mạc thừa. Mặc dù bệnh nhân tuổi cao, lại mang trong người nhiều bệnh tật, nhưng nhờ tay nghề chuyên môn tốt của các bác sĩ, cộng thêm sự quyết đoán nhanh nhạy trong phẫu thuật, điều kiện gây mê tốt nên ca phẫu thuật kéo dài gần hai giờ thành công mỹ mãn, trả lại cho bệnh nhân giấc ngủ chất lượng. Bệnh nhân xuất viện sau vài ngày theo dõi.

BS Khương cho biết, ngáy và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là một bệnh lý hay gặp, bệnh chiếm tỷ lệ 4% ở nam giới và 2% ở nữ giới. Tuy nhiên, do ý thức nhận biết bệnh còn hạn chế nên nhiều bệnh nhân chỉ tìm đến bác sĩ khi bệnh quá nặng hoặc có biến chứng. “Trước đây ở nước ta chưa có nơi điều trị chứng ngáy và ngưng thở khi ngủ toàn diện, bệnh nhân thường được chỉ định thở máy áp lực dương suốt đời, nếu không, phải chịu đựng rối loạn giấc ngủ triền miên, thậm chí bị đột quỵ”.

“Hiện nay Bệnh viện FV đã xây dựng hướng điều trị bài bản và toàn diện, là phẫu thuật mở rộng những nơi bị tắt nghẽn. Trước tiên bệnh nhân được đa ký giấc ngủ để xác định bị mắc chứng ngưng thở khi ngủ. Sau đó chúng tôi tiến hành nội soi bệnh nhân khi ngủ, bệnh nhân được tiêm lượng thuốc ngủ vừa đủ để tạo giấc ngủ bình thường, rồi nội soi để xác định vị trí tắt nghẽn. Phương pháp tiên tiến này cho phép BS chẩn đoán chính xác vị trí tắc nghẽn, từ đó đề ra hướng phẫu thuật thích hợp và đạt hiệu quả cao. Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ mất hẳn các triệu chứng ngưng thở khi ngủ, không cần phải thở máy hoặc áp dụng các biện pháp chữa trị khác. Đây là ưu điểm lớn nhất tại Bệnh viện FV ”. BS Khương nói thêm.

Lê Hạnh