Ngáy và ngưng thở khi ngủ

Ngáy và ngưng thở khi ngủ

Bác sĩ Nguyễn Trương Khương: "Đừng tự cho phép mình dừng lại"

 

Thứ Hai, 15/12/2014, 06:52 [GMT+7]

(GLO)- Nhiều người cho rằng, bác sĩ chuyên khoa Tai-Mũi-Họng thường “nhàn” hơn bác sĩ các chuyên khoa khác. Vậy nhưng, với bác sĩ Nguyễn Trương Khương-Bệnh viện Pháp Việt (TP. Hồ Chí Minh) thì “Không có một chuyên khoa nào là nhàn nhã cả, chuyên khoa nào cũng đòi hỏi người bác sĩ phải trau dồi kiến thức và kỹ năng suốt đời. Nếu nói nhàn nhã thì có nghĩa họ tự cho phép mình dừng lại ở một mức độ nào đó mà thôi”.


Sinh ra và lớn lên ở Pleiku, bác sĩ Nguyễn Trương Khương vui vẻ kể lại cơ duyên với nghề Y: “Ngày trước, tôi chỉ thích là kỹ sư cơ khí để chế tạo cái này cái kia, giống như thuở nhỏ hay làm súng bắn cò-ke, làm thuyền bằng lon sữa bò… Nhưng gia đình lại mong muốn mình học nghề y, vì nghề này có thể trực tiếp giúp được nhiều người”.

Bác sĩ của người… ngủ ngáy



Tròn 40 tuổi và có 15 năm kinh nghiệm với chuyên khoa Tai-Mũi-Họng tại TP. Hồ Chí Minh, bác sĩ Nguyễn Trương Khương được biết đến với nhiều đề tài nghiên cứu quan trọng như: điều trị nhiễm trùng cổ sâu tại Bệnh viện Chợ Rẫy; điều trị viêm xương chũm cấp ở trẻ em tại Bệnh viện Nhi Đồng… Nhưng “Điều trị ngưng thở khi ngủ bằng phẫu thuật” (tại Bệnh viện Pháp Việt) mới là đề tài được anh cho là thú vị và tâm đắc nhất, bởi đây là lĩnh vực rất mới ở Việt Nam.

 

 Picture29

Bác sĩ Nguyễn Trương Khương là cựu học sinh Trường THPT Pleiku, tốt nghiệp Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh năm 1999; sau đó, anh thi đậu hệ bác sĩ nội trú Tai-Mũi-Họng (hệ học chuyên khoa đặc biệt của Bộ Y tế nhằm đào tạo những bác sĩ giỏi). Năm 2003, tốt nghiệp nội trú sau thời gian học tập và làm việc tại Bệnh viện Chợ Rẫy, bác sĩ Khương được mời về công tác tại Khoa Tai-Mũi-Họng Bệnh viện Nhi đồng 1. Sau 5 năm làm việc tại đây, anh được mời về làm việc tại Khoa Tai-Mũi-Họng Bệnh viện Pháp Việt cho đến nay. Hiện anh là nghiên cứu sinh của Trường Đại học Y Hà Nội.

Bác sĩ Nguyễn Trương Khương (trái) và chuyên gia phẫu thuật Singapore.

Anh cho biết: Ngưng thở khi ngủ liên quan đến chứng ngủ ngáy, nhưng ngủ ngáy thường bị xem nhẹ do chưa được hiểu đúng. Bệnh chiếm tỷ lệ 4% ở nam, 2% ở nữ, thường gặp ở độ tuổi 40-70 tuổi. Trên thế giới bệnh này mới được điều trị từ những năm 1980 trở lại đây. Có 3 loại ngáy, trong đó loại đầu tiên là ngáy đơn thuần thì không cần điều trị. Loại thứ hai là ngáy kèm buồn ngủ vào ban ngày, nhức đầu vào buổi sáng, làm việc kém tập trung, người ngủ chung không thể chịu nổi (ở phương Tây nhiều cặp vợ chồng đã phải ly dị). Loại thứ ba là ngáy kèm ngưng thở khi ngủ với các triệu chứng nghiêm trọng như: ngủ không ngon giấc về ban đêm, buồn ngủ ban ngày, mất tập trung, dễ cáu gắt, theo thời gian còn có các biến chứng như cao huyết áp, tiểu đường, suy giảm sinh lý, bệnh lý mạch vành và có thể gây đột quỵ dẫn đến tử vong. Cả 2 loại ngáy này đều cần phải điều trị.

“Tôi vẫn còn nhớ, cách đây 4 năm, tôi gặp một bệnh nhân bị chứng ngưng thở khi ngủ, nhưng vì điều kiện lúc đó chưa chữa được, 1 năm sau thì bệnh nhân đó chết vì đột quỵ. Điều này khiến tôi ray rứt mãi...”-bác sĩ Khương kể. Sau nhiều nỗ lực học hỏi, nghiên cứu từ các chuyến tu nghiệp và hội thảo nước ngoài, anh vẫn không thành công trong việc điều trị cho những bệnh nhân đầu tiên. Đầu năm 2014, với mong muốn “trị tận gốc” bệnh lý này, anh lại tự túc bay sang Singapore. Lần này không chỉ học lý thuyết mà anh còn được thực tập mổ xác. May mắn hơn, anh được bác sĩ Pang-chuyên gia phẫu thuật hàng đầu của Singapore-xem như học trò, đưa vào phòng mổ chứng kiến trực tiếp các ca mổ và truyền đạt thêm nhiều kinh nghiệm. Sau khi về nước, các ca phẫu thuật do anh tiến hành đã mang lại kết quả rất tốt, bệnh nhân tỏ ra vô cùng hài lòng, các đồng nghiệp cũng thừa nhận bước đầu thành công rõ rệt của anh.

“Muốn là một bác sĩ được nhiều người nhớ đến”

Sau nhiều năm lập nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh, “người Gia Lai” Nguyễn Trương Khương đã có một gia đình nhỏ với ba đứa con thơ. “Vì vậy, mình hiểu rất rõ nỗi lo lắng của những người làm cha mẹ khi có con nhỏ bị bệnh”-anh chia sẻ. Có lẽ đó chính là điều làm nên thái độ ân cần, tận tình của bác sĩ Khương đối với bệnh nhân, đặc biệt là với các bệnh nhi trong quá trình điều trị.

Một ngày làm việc của bác sĩ Nguyễn Trương Khương thường kéo dài từ 8 giờ sáng đến tận 7 giờ tối. Rất bận rộn, nhưng anh vẫn dành thời gian cộng tác thường xuyên với Báo Tuổi Trẻ trong chuyên mục tư vấn sức khỏe; ngoài ra anh còn trả lời thắc mắc (miễn phí) cho bệnh nhân trên trang web www.bacsitaimuihong.com. “Khi viết báo, khi trả lời cho bệnh nhân cũng chính là mình đang học. Tôi làm việc này khi rảnh, như là một đam mê, vì mình muốn chia sẻ kiến thức với mọi người nên không thấy mệt”-anh hào hứng kể. Theo anh, chữ “Tâm” của người theo nghề Y cần được biểu hiện đúng qua hoạt động khám-chữa bệnh hàng ngày: Biết lắng nghe bệnh nhân, tìm hiểu mọi than phiền của bệnh nhân và học hỏi liên tục. “Đó là ba phẩm chất căn bản để trở thành một bác sĩ được nhiều người bệnh nhớ đến mình”. Nhìn nhận rằng phải học hỏi thêm nữa vì vẫn còn nhiều điều chưa thật sự tự tin và nắm vững, bác sĩ Nguyễn Trương Khương cho biết năm 2015 anh sẽ sang Hàn Quốc và Singapore để tiếp tục học thêm về phương pháp điều trị chứng ngủ ngáy.


“Bạn thấy đó: Không nhàn chút nào đúng không? Vì tôi luôn thấy mình chỉ mới bắt đầu mà thôi”-bác sĩ Nguyễn Trương Khương nhẹ nhàng chia sẻ về nghề.

Phương Duyên

8 câu hỏi phổ biến về chứng ngưng thở khi ngủ

 

Những năm gần đây, ngày càng nhiều người, đặc biệt là những người nam béo phì có chứng ngủ ngáy to, rất quan tâm và lo lắng về bệnh ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

 Picture11

Bệnh sẽ không còn là nỗi lo âm ỉ hay dai dẳng nữa nếu chúng ta biết cách tự tầm soát được tại nhà.

Tại sao phải chữa trị sớm? 

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là một rối loạn giấc ngủ thường gặp khoảng 4% ở nam và 2% ở nữ. Bệnh được mô tả là khi bệnh nhân ngủ, đường hô hấp trên bị tắc nghẽn hoàn toàn kéo dài hơn 10 giây; sự tắc nghẽn này lặp đi lặp lại nhiều lần trong giấc ngủ, làm bệnh nhân không thể thở được và phải giật mình thức giấc. Về lâu dài nếu không chữa trị, bệnh sẽ đưa đến các biến chứng như đái tháo đường, cao huyết áp, bệnh lý tim mạch và đột quỵ.

Các triệu chứng điển hình?

Các triệu chứng của bệnh ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn được chia làm hai nhóm: (1) triệu chứng ban đêm do tắc nghẽn đường thở tạo ra, và (2) triệu chứng ban ngày do hậu quả của việc mất ngủ ban đêm tạo ra.

Các triệu chứng ban đêm bao gồm ngáy to làm phiền người ngủ bên cạnh, có những cơn ngưng thở được người thân chứng kiến, có những cơn nghẹt thở hay thở một cách khó nhọc, cảm giác trằn trọc khó ngủ và đi tiểu đêm.

Còn các triệu chứng vào ban ngày là những biểu hiện mệt mỏi, nhức đầu buổi sáng, buồn ngủ vào ban ngày, kém tập trung, dễ cáu gắt, ngủ gật khi đang làm các công việc thường ngày như đọc báo, xem tivi, lái xe, ngồi một mình.

Nguyên nhân của bệnh? 

Bình thường khi thức giấc, các cơ trong đường hô hấp luôn có một lực nhất định (gọi là trương lực cơ) giữ cho đường hô hấp trên mở ra để chúng ta có thể hít thở. Khi ngủ các cơ thư giãn, trương lực cơ giảm; đường hô hấp lúc này sẽ hẹp hơn lúc thức nhưng hoạt động hô hấp vẫn diễn ra bình thường.

Trường hợp sau một ngày làm việc quá mệt mỏi hoặc sau khi uống rượu bia, trương lực cơ của chúng ta sẽ giảm nhiều hơn, đường thở sẽ hẹp hơn nữa, các cấu trúc trong đường thở sẽ rung động gây ra tiếng ngáy to hoặc có thể ngưng thở nhưng trong giới hạn bình thường.

Khi đường hô hấp trên bị tắc nghẽn hoàn toàn và lặp đi lặp lại, nguyên nhân có thể do những bất thường ở khung xương mà các cơ ở đường hô hấp trên bám vào hoặc do phì đại bất thường các cấu trúc mô mềm trong đường hô hấp như phì đại cuốn mũi, vẹo vách ngăn, amiđan phì đại, lưỡi gà dài, lưỡi to, phì đại đáy lưỡi, bất thường thanh thiệt, cổ ngắn nhiều mô mỡ xung quanh ở người béo phì.

Các đối tượng có nhiều nguy cơ? 

Các nghiên cứu cho thấy bệnh ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn xảy ra ở nam gấp đôi ở nữ, và có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng tuổi thường gặp là 18-60 tuổi. Bệnh cũng thường gặp ở người béo phì, cao huyết áp, tiểu đường, uống rượu bia, hút thuốc lá, và những người trong gia đình có tiền sử về bệnh ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

Cách chẩn đoán bệnh?

Để chẩn đoán bệnh, người bệnh cần được đo các chỉ số hoạt động của cơ thể trong giấc ngủ bằng cách đeo một máy đo được gọi là máy đo đa ký giấc ngủ. Máy này sẽ ghi lại các chỉ số trong giấc ngủ bao gồm: điện não, điện động mắt, điện tim, điện cơ, lưu lượng khí thở, nhịp thở, gắng sức ngực bụng, chỉ số oxy, cacbonic trong máu, số lần ngáy.

Kết quả đo đa ký giấc ngủ sẽ cho biết một người có bị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn hay không, mức độ nặng nhẹ như thế nào, có kèm theo các rối loạn hô hấp khác hay không, từ đó bác sĩ sẽ đưa ra cách điều trị phù hợp.

Các phương pháp điều trị bệnh ngưng thở khi ngủ đo tắc nghẽn

Có ba cách điều trị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn: thứ nhất là giảm cân, thứ nhì là thở máy áp lực dương và thứ ba là phẫu thuật. Các phương pháp này có thể tiến hành riêng lẻ hoặc cũng có thể kết hợp với nhau để đạt hiệu quả cao nhất.

Từ kết quả đo đa ký giấc ngủ, dựa vào chỉ số ngưng giảm thở trong một giờ, bệnh được chia thành ba mức độ từ nhẹ đến nặng. Nếu ở mức độ nhẹ, thông thường chỉ cần tập thể dục, giảm cân, ngủ nằm nghiêng, tránh uống rượu bia là đủ.

Trường hợp ngưng thở trong lúc ngủ ở mức độ trung bình hoặc nặng, ngoài các biện pháp áp dụng cho mức độ nhẹ, bệnh nhân cần phải được điều trị bằng máy thở áp lực dương còn gọi là máy CPAP. Máy này bao gồm một thân máy có kích thước khoảng 15x10x5cm, chạy bằng pin để tạo ra dòng không khí có áp lực dương từ 4-20cm nước, thân máy kết nối với đường hô hấp trên của người bệnh bằng ống dẫn và một mặt nạ mũi hoặc mặt nạ mũi miệng.

Mỗi buổi tối, bệnh nhân sẽ đeo măt nạ và bật máy lên khi đi ngủ, dòng không khí có áp lực dương của máy thở sẽ làm các chỗ hẹp hoặc tắc ở đường hô hấp trên mở ra, bệnh nhân sẽ có đầy đủ oxy cho giấc ngủ và không còn ngưng thở nữa. Máy thở áp lực dương này cần được sử dụng suốt đời. Tuy nhiên trên thực tế vì những lý do khác nhau, nhiều bệnh nhân từ chối sử dụng máy thở CPAP hoặc đã sử dụng máy nhưng không hiệu quả. Khi đó những bệnh nhân này sẽ được xem xét về phương pháp phẫu thuật để điều trị bệnh.

Bệnh nhân sẽ được cho ngủ bằng thuốc để tạo ra một giấc ngủ gần giống như giấc ngủ tự nhiên ở nhà, sau đó bác sĩ tai mũi họng sẽ dùng ống nội soi mềm đưa vào đường hô hấp trên qua mũi, quan sát khoảng sau khẩu cái, sau đáy lưỡi và thanh quản để chẩn đoán vị trí tắc nghẽn và hình thái tắc nghẽn của từng vị trí, từ đó lựa chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp cho từng bệnh nhân.

Thông thường các phẫu thuật điều trị ngưng thở do tắc nghẽn giúp giảm được tỉ lệ bệnh từ 40-80%. Khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được phẫu thuật dưới gây mê toàn thân, tùy quy mô của phẫu thuật mà bệnh nhân có thể nằm viện 1-5 ngày.

Cách tự tầm soát bệnh ngưng thở do tắc nghẽn tại nhà

Để tự tầm soát mình có nguy cơ mắc bệnh ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn hay không, bạn cần trả lời 8 câu hỏi sau:

(1)     Bạn có ngáy to không?

(2)     Bạn có mệt mỏi hay buồn ngủ vào ban ngày không?

(3)     Bạn có nghe người khác nói rằng họ chứng kiến bạn có cơn ngừng thở không?

(4)     Bạn có bị cao huyết áp không?

(5)     Bạn có chỉ số khối cơ thể (BMI) (tính bằng cách lấy số cân nặng chia cho bình phương chiều cao của cơ thể) trên 35 không?

(6)     Bạn có đang ở độ tuổi trên 50 không?

(7)     Bạn có chỉ số vòng cổ trên 40 cm không?

(8)     Bạn có thuộc phái nam không ?

Nếu trả lời là “có” cho 5-8 câu hỏi thì bạn có nguy cơ cao về bệnh ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn; nếu trả lời là “có” cho 3-4 câu hỏi thì bạn có nguy cơ trung bình; và nếu trả lời là “có” cho 0-2 câu hỏi thì bạn ít có nguy cơ.

Nguồn: ThS.BS NGUYỄN TRƯƠNG KHƯƠNG

Ngủ ngáy do phì đại amiđan

 

Câu hỏi: Con gái tôi năm nay 3 tuổi rưỡi, từ khi bé cháu ngủ đã có tiếng ngáy. Một thời gian cháu ngủ không có tiếng ngáy nữa, nhưng tháng trước cháu có bị ngạt mũi trong một đêm lạnh, tôi đã vệ sinh mũi cho cháu, cháu có đỡ ngạt nhưng đến nay vẫn có tiếng ngáy khi ngủ. Ban ngày cháu hay thở bằng miệng mặc dù kiểm tra thì thấy cháu không ngạt mũi. Tôi có đọc trên mạng về mấy trường hợp bị amiđan quá phát có dấu hiệu như con gái tôi. Tôi bảo cháu há miệng cho kiểm tra thì thấy amiđan của cháu rất to và amiđan bên trái có một đường đỏ dài như máu, khi bảo cháu lè lưỡi ra thì cả vòm họng chỉ nhìn thấy amiđan và lưỡi gà. Tôi đang rất hoang mang và lo lắng. Tôi xin một lời khuyên, liệu con gái tôi có cần đi khám xem nên cắt amiđan không?


 Picture10

 

 

Tư vấn của bác sĩ

Người ta thường thực hiện cắt amiđan ở trẻ em trong những trường hợp: viêm amiđan tái phát nhiều lần hoặc amiđan to quá mức gây ngủ ngáy, khó ăn, khó nói.

Thời điểm cắt amiđan hoàn toàn không phụ thuộc vào tuổi, theo nhiều nghiên cứu trên thế giới, đối với trẻ lớn hơn hoặc 4 tuổi có thể được cắt amiđan và về ngay trong ngày, với các trẻ từ 3 tuổi trở xuống sau khi cắt amiđan có thể nằm lại bệnh viện một hoặc hai hôm cho thật khỏe, ăn uống được sẽ xuất viện.

Trường hợp con gái của chị tuy bé mới 3 tuổi nhưng triệu chứng tắc nghẽn do amiđan phì đại rất điển hình; ngủ ngáy, ngủ phải há miệng để thở, nhìn thì thấy amiđan rất to che hết cả vòm họng. Trong những trường hợp này, việc thực hiện cắt amiđan cho trẻ là rất cần thiết nhằm loại bỏ sự tắc nghẽn, cải thiện thông khí , tránh những tổn thương do thiếu oxy ở những cơ quan quan trọng như não bộ, tim, phổi.

Chị nên sớm đưa cháu đến khám ở chuyên khoa Tai Mũi Họng của các bệnh viện nhi, bệnh viện chuyên khoa, hay các bệnh viện lớn để được khám kỹ và tư vấn rõ hơn.


ThS.BS NGUYỄN TRƯƠNG KHƯƠNG

Tuoitre.com.vn 

Ngủ ngáy, tại sao?

 

TTO - Tôi 40 tuổi và đang công tác tại Pleiku (Gia Lai). Khoảng hai năm trở lại đây tôi bị viêm mũi dị ứng, đã vào BV Tai Mũi Họng TP.HCM khám chữa hai lần nhưng vẫn không khỏi.

Câu hỏi: Khi ngủ tôi thường ngáy to và giật cục, đôi khi cảm tưởng như tắt thở (vợ tôi kể lại). Điều này làm giấc ngủ của tôi không ngon và ngủ dậy cảm thấy mệt. Rất mong được BS chỉ cho tôi có cách nào chữa khỏi được bệnh ngủ ngáy? (Trịnh Văn Hải)

Tư vấn của bác sĩ

Theo lời của anh Hải mô tả hiện anh có 2 vấn đề: thứ nhất là tình trạng viêm mũi dị ứng. 

Đây là tình trạng phản ứng quá mức của cơ thể đối với một số dị nguyên (vật lạ đối với cơ thể). Bệnh này rất khó điều trị khỏi, trừ khi anh biết rõ dị nguyên mà mình dị ứng rồi tránh tiếp xúc với dị nguyên ấy. Việc sử dụng thuốc để điều trị chỉ làm ngăn chặn những triệu chứng của phản ứng này trong thời gian sử dụng thuốc hoặc một khoảng thời gian nào đó sau khi sử dụng thuốc mà thôi.

Vấn đề thứ hai là ngủ ngáy.

Ngủ ngáy có nhiều nguyên nhân, có thể do nguyên nhân tại mũi như vẹo vách ngăn, phì đại cuốn mũi (do viêm mũi, hoặc do dùng thuốc), cũng có thể có nguyên nhân tại họng như amiđan phì đại, lưỡi gà và khẩu cái mềm dài, hoặc cũng có thể do béo phì làm dày lớp mỡ quanh họng.

Nếu như anh mô tả thì anh đang bị ngủ ngáy ở mức độ nghiêm trọng vì có các triệu chứng ngưng thở trong lúc ngủ như “tắc thở”. Việc anh cần phải làm là đi khám ở chuyên khoa tai mũi họng để bác sĩ thăm khám kỹ để chẩn đoán chính xác nguyên nhân ngủ ngáy của anh và có cách điều trị nội khoa, hoặc phẫu thuật thích hợp cho anh càng sớm càng tốt.

ThS.BS NGUYỄN TRƯƠNG KHƯƠNG (Khoa tai mũi họng - Bệnh viện FV)